Ô nhiễm rác thải nhựa đã trở thành một trong những vấn đề môi trường cấp bách nhất, khi việc sản xuất các sản phẩm nhựa dùng một lần ngày càng tăng nhanh chóng vượt quá khả năng giải quyết . Ô nhiễm rác thải nhựa dễ nhận thấy nhất ở các quốc gia châu Á và châu Phi đang tăng lên chóng mặt, nơi hệ thống thu gom và xử lí rác thải thường không hiệu quả hoặc không có. Bài viết dưới đây sẽ đưa ra con số chắc hẳn bạn sẽ làm vô cùng ngạc nhiên.
|
Dòng sông ngập tràn rác và chất thải
Thực trạng ô nhiễm rác thải nhựa hiện nayTrong suốt một thế kỷ qua, nhựa và vi nhựa đã trở thành một phát minh vĩ đại và là một trong những vật liệu phổ biến nhất trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Các sản phẩm nhựa và vi nhựa được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp đóng gói, ô tô, xây dựng, vận tải, hàng không vũ trụ, cũng như trong các siêu thị, đồ dùng gia đình và thậm chí cả trong trường học. Chúng đã đóng góp rất nhiều vào sự hiện đại hóa, tiện nghi hóa và thuận tiện hóa cuộc sống của chúng ta.
Tuy nhiên, rác thải nhựa (RTN) đang trở thành một thách thức môi trường đáng lo ngại nhất của thế giới ngày nay. Việc sử dụng sản phẩm nhựa một lần ngày càng tăng cường, đi kèm với sự thiếu nhận thức về vấn đề xử lý rác thải và các hệ thống thu gom và xử lý rác thải không hiệu quả, đã dẫn đến sự gia tăng của RTN trên toàn thế giới. Việc giải quyết vấn đề này đang trở thành một thách thức đòi hỏi sự hợp tác và cộng tác của toàn xã hội.
|
Mặc dù chỉ mới được sử dụng trong khoảng 60-70 năm, nhựa đã trở thành một yếu tố không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, xuất hiện trong nhiều lĩnh vực từ sản xuất đồ gia dụng, đồ chơi, đồ điện tử cho đến các sản phẩm trong y tế.
Tuy nhiên, tình trạng rác thải nhựa đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng với số lượng gia tăng nhanh chóng, ước tính hiện có hơn hàng tỷ tấn trên toàn cầu.
Một báo cáo mới nhất của tạp chí khoa học Science cho biết, tính đến nay, sản lượng nhựa sản xuất trên thế giới đã lên đến khoảng 8,3 tỉ tấn, trong đó 6,3 tỉ tấn đã trở thành rác thải. Trong số này, 79% rác thải nhựa đang bị bỏ phi tang ở các bãi rác hoặc đang gây ô nhiễm môi trường tự nhiên.
Theo dự báo, đến năm 2050, lượng rác thải nhựa sẽ nặng hơn trọng lượng của tất cả cá trong đại dương.
|
Dự đoán 2050, trọng lượng rác nhiều hơn trọng lượng cá
|
Theo lapphap.vn, nhu cầu sử dụng các sản phẩm nhựa tại Việt Nam ngày càng tăng cao. Từ năm 1990 đến 2017, mức tiêu thụ nhựa bình quân đầu người tăng nhanh với tốc độ 10,6%/năm, từ 3,8 kg/người/năm lên 63 kg/người/năm vào năm 2017 và 81 kg/người/năm vào năm 2018. Việt Nam đã thải ra hơn 1,8 triệu 6 tấn rác thải nhựa chưa qua xử lý trong năm 2018, chiếm gần 6% lượng rác thải nhựa toàn cầu và sông Mekong được xếp vào danh sách 10 con sông bị ô nhiễm rác thải nhựa hàng đầu. Đặc biệt là lượng rác thải nhựa thải ra biển, năm 2018 Việt Nam đứng thứ 4 thế giới, khoảng 0,5 triệu tấn.
|
Việt Nam trên toàn thế giới ô nhiễm rác thải nhựa
Nhựa di chuyển khắp thế giớiRất nhiều rác thải nhựa trong đại dương, nơi cuối cùng của Trái đất, đều xuất phát từ đất liền. Ngoài ra, các dòng sông lớn cũng đưa rác thải xuống biển, như một băng chuyền đưa rác ngày càng nhiều xuống hạ lưu. Trên biển, phần lớn rác thải nhựa tập trung ở vùng nước ven biển, nhưng khi bị cuốn vào dòng hải lưu, chúng có thể được đưa đến khắp nơi trên thế giới.
Các nhà khoa học trong Đoàn thám hiểm Tara do Pháp dẫn đầu, đến khu vực này vào năm 2013, đã phát hiện ra rằng vùng biển phía đông Greenland của Đan Mạch và phía bắc Scandinavia đã trở nên ngập rác thải nhựa, theo một bài báo trên số ra ngày 19 tháng 4 tạp chí Science Advances.
Bài báo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý rác thải nhựa đúng cách ngay từ đầu, bởi vì một khi rác thải được đổ ra đại dương, điểm đến cuối cùng của nó là không thể đoán trước.
Sở dĩ Greenland và biển Barents trở thành những "bãi rác" khổng lồ là do dòng hải lưu nóng của Bắc Đại Tây Dương mang rác thải nhựa đến khu vực này. 17.000 phao vệ tinh đã đánh dấu đường đi của rác thải nhựa qua Bắc Đại Tây Dương và lượng rác thải nhựa tại khu vực này ước tính lên tới hàng trăm tấn. Tương tự, lượng lớn rác thải nhựa cũng có thể được tìm thấy ở các khu vực gần xích đạọ. |
Vi Nhựa
Khi ra biển, tác động của ánh sáng mặt trời, gió và sóng sẽ phân hủy rác thải nhựa thành các hạt nhỏ có đường kính thường dưới 1/5 inch. Cái gọi là vi nhựa được tìm thấy trong cột nước và đã được tìm thấy trên khắp thế giới, từ đỉnh cao nhất, Núi Everest, đến rãnh đại dương sâu nhất, Rãnh Mariana. Microplastic tiếp tục phân hủy thành những mảnh nhỏ hơn và nhỏ hơn. Trong khi đó, các vi sợi nhựa đã được tìm thấy trôi nổi trong không khí trong các hệ thống nước uống đô thị.
Gây thiệt hại nghiêm trọng đến môi trường sống của động vật hoang dã
Hàng triệu động vật bị giết bởi nhựa mỗi năm, từ chim, cá đến các sinh vật biển khác. Gần 700 loài, bao gồm cả những loài có nguy cơ tuyệt chủng, được biết là bị ảnh hưởng bởi nhựa.
Hầu hết các trường hợp động vật chết là do bị vướng hoặc chết đói. Hải cẩu, cá voi, rùa biển và các loài động vật khác bị siết cổ đến chết bằng ngư cụ bỏ đi hoặc vòng sáu mảnh bỏ đi. Vi hạt nhựa đã được tìm thấy ở hơn 100 loài thủy sinh, bao gồm cá, tôm và hến tạo nên đĩa thức ăn của chúng ta. Trong nhiều trường hợp, những mảnh nhỏ này đi qua hệ thống tiêu hóa và bài tiết ra ngoài mà không để lại hậu quả gì. Nhưng nhựa cũng được phát hiện có thể gây tắc nghẽn đường tiêu hóa hoặc đâm thủng các cơ quan, dẫn đến tử vong. Bụng đầy nhựa có thể làm giảm cảm giác thèm ăn và dẫn đến đói.
Nhựa đã bị các động vật trên cạn bao gồm voi, linh cẩu, ngựa vằn, hổ, lạc đà, gia súc và các động vật có vú lớn khác ăn phải, và trong một số trường hợp có thể gây tử vong.
|
Gấu trắng đã được WWF đưa vào danh sách khẩn cấp |
Đẩy nhiều đông vật tới nguy cơ tuyệt chủng
Tình hình hiện tại cho thấy rõ ràng sự nguy hiểm đối với sự sống còn của loài gấu bắc cực. Theo Quỹ Bảo vệ Thiên nhiên Thế giới (WWF), chỉ có khoảng 20.000 con gấu bắc cực đang tồn tại, với khoảng 60% dân số tập trung ở Canada.
Rác thải nhựa khó phân huỷ tồn đọng trong môi trường, gây nhiễm độc cho các loài sinh vật sống trong khu vực, và có thể làm suy giảm lượng thức ăn và sinh sản của gấu trắng bắc cực. Tác động của rác thải nhựa còn làm cho nhiệt độ trái đất tăng tới môi trường sống của gấu bắc cực thêm vào đó là thực trạng săn bắn gấu trắng trái phép không được kiểm soát.
Vì vậy, việc giảm thiểu và kiểm soát lượng rác thải nhựa được xả vào môi trường là cần thiết để bảo vệ sự tồn tại của loài động vật quý hiếm này.
Cùng chung tay bảo vệ môi trường của chúng ta bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất: